Polski Związek Działkowców - Czy działka w ROD może być przedmiotem egzekucji komorniczej

W praktyce zdarzają się próby tzw. zlicytowania przez komornika prawa użytkowania działki znajdującej się w rodzinnym ogrodzie działkowego wraz z własnością zlokalizowanych tam urządzeń (np. altany). Należy zauważyć, że takie sytuacje nie powinny mieć miejsca.
Stosownie bowiem do art. 831 § 1 pkt 3 Kodeksu postępowania cywilnego, nie podlegają egzekucji prawa niezbywalne. Przyjmuje się, że o niezbywalności praw rozstrzyga ich szczególny charakter (właściwość zobowiązania) albo przepis prawa. Takim właśnie niezbywalnym prawem w znaczeniu cywilnoprawnym jest użytkowanie działki w ROD. Zbywalność tego prawa byłaby sprzeczna z ustawą z dnia 8 lipca 2005 roku o rodzinnych ogrodach działkowych (dalej: ustawa o ROD). Z ustawy tej bowiem wynika, że tylko Polski Związek Działkowców jest uprawniony do ustanawiania bezpłatnego i bezterminowego prawa używania działki i pobierania z niej pożytków (użytkowania działki). Ta zasada ma swoje umocowanie w art. 14 ust. 1 oraz w art. 31 ust. 1 ustawy o ROD. Oznacza to, że w świetle obowiązującego prawa tylko właściwy organ PZD może ustanowić na rzecz osoby fizycznej użytkowanie działki, co jednocześnie wiąże się z przyjęciem w poczet członków Związku.
Użytkowanie działki jest więc prawem związanym ze stosunkiem członkostwa w PZD, wobec czego nie może ono przysługiwać osobie, która nie jest członkiem Związku, co wynika wprost z art. 14 ust. 1 oraz w art. 30 ust. 1 ustawy o ROD. Należy więc stwierdzić, że działka – jako część gruntu wydzielonego w obrębie ogrodu działkowego – nie może być przedmiotem licytacji komorniczej, gdyż jej użytkowanie jest prawem niezbywalnym, bowiem sam działkowiec nie ma prawnej możliwości dysponowania tym prawem, a wiążącą decyzję co do przyznania tego prawa podejmuje właściwy organ PZD. Wynika stąd, że
nabycie prawa użytkowania działki na skutek licytacji będzie z mocy prawa nieważne, jako sprzeczne z powołanymi wyżej przepisami. Ponadto nie ma gwarancji, że osoba, która zaproponuje najwyższą cenę podczas licytacji, zostanie przyjęta w poczet członków i uzyska
prawo użytkowanie działki. Należy bowiem pamiętać, że udostępnienie działki w ROD jest swoistym świadczeniem socjalnym, wobec czego podlega ono stosownym ograniczeniom i nie może być zbywane w rozumieniu cywilistycznym.
Niezależnie od powyższych uwag wypada podkreślić, że stosownie do art. 15 ust. 2 ustawy o ROD „nasadzenia, urządzenia i obiekty znajdujące się na działce, wykonane lub nabyte ze środków finansowych użytkownika działki, stanowią jego własność”. Należy zaznaczyć, że samo prawo własności dotyczące powyższych składników majątkowych nie jest prawem samodzielnym, jako że jest uzależnione i związane z użytkowaniem działki oraz członkostwem w Związku, wobec czego również nie może być objęte postępowaniem egzekucyjnym. Nie ma jednak przeszkód, aby dysponować i objąć licytacją komorniczą wierzytelności wynikające z powyższej własności.
Wierzytelności są bowiem na ogół zbywalne, chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu lub właściwości zobowiązania.
Powyższe uwagi prowadzą do wniosku, że postępowanie związane z nabywaniem działek rodzinnych objęte jest wyłącznie reżimem ustawy o ROD. Wynika z niej, że „użytkowanie działki” jest prawem niezbywalnym i dlatego też na podstawie art. 831 § 1 pkt. 3 k.p.c.
jest wyłączona spod egzekucji sądowej i nie może być przedmiotem licytacji. Natomiast nie ma przeszkód, aby postępowanie egzekucyjne dotyczyło wierzytelności wynikających z własności działkowca określonej w art. 15 ust. 2 ustawy o ROD, czyli prawa do równowartości za majątek znajdujący się na działce.

Tomasz Terlecki

« Powrót