Polski Związek Działkowców - Prace sejmowe nad przekształceniem użytkowania wieczystego we własność.

Trwają, prace komisji sejmowych nad projektem ustawy dotyczącym przekształcenia użytkowania wieczystego w prawo własności. Efektem tych prac jest wprowadzenie istotnych poprawek w przedmiotowym projekcie, który już nie zakłada powszechnego przekształcenia i likwidacji użytkowania wieczystego. Jedna z poprawek dotyczy bowiem bezpośrednio Związku i wyłącza możliwość przekształcenia użytkowania wieczystego do terenów ROD w prawo własności. A zatem, według tej poprawki, ewentualne uchwalenie projektu nie zmieni sytuacji prawnej ogrodów funkcjonujących na podstawie użytkowania wieczystego, które zostanie zachowane. Taka zmiana jest korzystna i zbieżna ze stanowiskiem Prezydium Krajowej Rady PZD w sprawie omawianego projektu. Przypomnieć wypada, że zapisy projektu przewidują że za przekształcenie trzeba będzie wnieść opłatę. Pierwotna wersja zakładała więc, że Związek i działkowcy byliby faktycznie zmuszeni do wykupienia ok. 27.400 ha gruntów. Poniesienie takich kosztów byłoby nierealne. Niemożność uiszczenia tej opłaty spowodowałoby, że niemal 3.000 ogrodów straciłoby użytkowanie wieczyste, nie mogąc dokonać przekształcenia, co pozostawiłoby je w próżni prawnej. Ponadto nawet uiszczenie opłaty niekoniecznie musiało oznaczać nabycie własności. Wszak takie nabycie jest równoznaczne z pozbawieniem własności gmin, które blokowały w przeszłości podobne automatyczne przekształcenia, zaskarżając odpowiednie przepisy do Trybunału Konstytucyjnego. Mogłoby to pozostawić ogrody w niepewnej sytuacji prawnej, bo zostałyby pozbawione stabilnego prawa użytkowania wieczystego, nie mając jednocześnie możliwości skorzystania z prawa własności. Dlatego też wprowadzone poprawki zabezpieczają tytuł prawny, na podstawie którego setki tysięcy działkowców korzysta z działek na terenie niemal 3.000 ROD.

* * *

STANOWISKO

Prezydium Krajowej Rady Polskiego Związku Działkowców z dnia 30 marca 2011 roku

w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy o przekształceniu prawa wieczystego użytkowania w prawo własności nieruchomości oraz niektórych innych ustaw

W związku z rozpatrywanym przez Sejm poselskim projektem ustawy o zmianie ustawy o przekształceniu prawa wieczystego użytkowania w prawo własności nieruchomości oraz niektórych innych ustaw (Druk nr 3859), Prezydium Krajowej Rady Polskiego Związku Działkowców przeanalizowało zapisy tego projektu pod względem ich ewentualnego wpływu na sytuację ogrodów działkowych i Związku, wypracowując w konsekwencji następujące stanowisko.
Przedmiotowy projekt ustawy ma na celu zniesienie z polskiego prawodawstwa instytucję użytkowania wieczystego. Zakłada się bowiem przekształcenie z mocy prawa przysługującego wszystkim osobom fizycznym i prawnym prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości. Oznacza to, że w razie wejścia w życie tej ustawy PZD - jako osoba prawna - stałby się właścicielem gruntów, co do których przysługuje mu obecnie użytkowanie wieczyste. Zaznaczyć należy, że takie rozwiązanie budzi zastrzeżenia w świetle funkcji ogrodnictwa działkowego oraz misji Związku.
Ustawa z dnia 8 lipca 2005 r. o rodzinnych ogrodach działkowych określiła bowiem ROD jako urządzenia użyteczności publicznej (art. 4). Wynika z tego, że spełniając socjalne potrzeby obywateli, rodzinne ogrody działkowe dają korzyści nie tylko bezpośrednim użytkownikom działek, ale i innym osobom, np. jako tereny zielone w miastach. Grunty przeznaczone pod ogrody należą zatem do kategorii mienia publicznego, które służy bezpośredniemu zaspokajaniu zbiorowych potrzeb społeczności lokalnej. Zrozumiałe jest więc, że pomoc w zakładaniu i utrzymywania ROD obciąża gminy oraz Skarb Państwa. Dlatego też obecnie obowiązujące przepisy przewidują że ROD mogą być tworzone na gruntach stanowiących własność Skarbu Państwa lub gmin, które są przekazywane Związkowi w użytkowanie lub użytkowanie wieczyste.
W tym kontekście regulacje zawarte w przedmiotowym projekcie ustawy nie korespondują zasadniczo z powyższymi rozwiązaniami przyjętymi w ustawie o rodzinnych ogrodach działkowych. Wynika to niewątpliwe ze służebnego w stosunku do społeczeństwa charakteru ogrodów działkowych oraz z faktu, że korzystają z nich w znacznej części osoby niezamożne. Sprawia to, że komercyjne pozyskiwanie gruntów pod ich organizację nie byłoby uzasadnione. A taki właśnie mechanizm proponuje przedmiotowy projekt ustawy. Przewiduje bowiem, że za nabycie prawa własności dotychczasowy użytkownik wieczysty zobowiązany będzie do uiszczenia opłaty rekompensującej dotychczasowemu właścicielowi (Skarbowi Państwa lub jednostce samorządu terytorialnemu) utratę nieruchomości. Wysokość opłaty za przekształcenie ma stanowić sumę opłat rocznych za użytkowanie wieczyste od 2012 roku do końca umowy, ale po stawkach nie wyższych niż za 2011 rok. Zasady ustalania tej opłaty nie są jasne. Należy jednak zakładać, że Związek będzie zmuszony ją uiścić w stosunku do ok. 27.400 ha gruntów zajętych przez ogrody w oparciu o prawo użytkowania
wieczystego. W konsekwencji wejście w życie przedmiotowego projektu prawdopodobnie oznaczałby, że aktualni właściciele tych gruntów (gminy lub Skarb Państwa) oczekiwaliby uiszczenia przez działkowców i ich Związek znacznych kwot z tytułu opłat za przekształcenie, których poniesienie byłoby nierealne. Taka sytuacja może wywołać zamęt w zakresie tytułu prawnego do poszczególnych ROD, które obecnie posiadają tytuł użytkowania wieczystego, odpowiednio zabezpieczający prawa działkowców. Zniesienie użytkowania wieczystego i niemożność uiszczenia opłaty za przekształcenie mogłoby pozostawić niemal 3.000 ogrodów w próżni prawnej.
Należy również zauważyć, że procedura przekształceniowa może okazać się czasochłonna, kosztowana i niekoniecznie skuteczna. Uzyskanie decyzji administracyjnych stwierdzających nabycie własności dla tak dużej liczby ogrodów stanowiłoby ogromne przedsięwzięcie organizacyjne. Dodać trzeba, że wysiłki w tym zakresie mogłyby często nie odnosić zamierzonego rezultatu. Doświadczenia Związku z ubiegłych lat wskazują że w wielu przypadkach czynione są rozmaite przeszkody na drodze uzyskania potwierdzenia nabycia prawa odgórnie zapewnionego przez ustawodawcę. Z reguły pojawiają się liczne preteksty zmierzające clo wydania decyzji odmownej. Wystarczy zauważyć, że - zgodnie z projektem - decyzja stwierdzająca przekształcenie nie może naruszać praw osób trzecich, co może pozostawić bez tytułu prawnego do gruntu wiele ogrodów, wobec których zgłoszono już roszczenie lub dopiero takie roszczenie będzie zgłoszone w trakcie postępowania przekształceniowego. Może to skutecznie zablokować uzyskanie własności. Ponadto należy zakładać, że wejście w życie ustawy spowoduje, iż gminy -aktualni właściciele przedmiotowych gruntów - zaskarżą ją do Trybunału Konstytucyjnego, co również może zablokować proces wydawania decyzji stwierdzających nabycie własności. Taki rozwój wypadków może pozostawić ogrody w niepewnej sytuacji prawnej, polegającej na pozbawieniu stabilnego prawa użytkowania wieczystego i jednoczesnej niemożności skorzystania z przekształcenia tego prawa we własność.
Mając powyższe na uwadze, Prezydium Krajowej Rady PZD uznaje, że projekt ustawy o zmianie ustawy o przekształceniu prawa wieczystego użytkowania w prawo własności nieruchomości oraz niektórych innych ustaw nie koresponduje z zasadami wyrażonymi w ustawie o rodzinnych ogrodach działkowych. Projekt zagraża również tytułowi prawnemu, dzięki któremu setki tysięcy działkowców i ich rodzin ma dogodne i bezpieczne warunki do użytkowania działek ze względu na skuteczne zabezpieczenie istnienia ROD.

PREZYDIUM KRAJOWEJ RADY

POLSKIEGO ZWIĄZKU DZIAŁKOWCÓW

Warszawa, dnia 30 marca 2011 r.

« Powrót